Crni luk je jedinstveno povrće – izgleda da rastužuje čoveka. Većini ljudi suze nesavladivo poteku svega nekoliko sekundi pošto ga raseku.
Naučnike je godinama zanimala ova osobina crnog luka. Njegovim proučavanjem, otkrili su da se u crnom i belom luku odvija isti hemijski proces, ali sa različitim rezultatom.
I crni i beli luk su članovi porodice ljiljana – grupe cvetnica koja uključuje krin sa njegovim visokim, raskošnim cvetovima sličnim trubi. Crni i beli luk su biljke lukovice. Kad se izvadi iz zemlje bujni mladi crni luk, sa vrhom nalik na travu, može se videti mala glavica luka koja se skrivala ispod zemlje.
Kad se secka ili gnječi glavica belog luka, jedan poseban enzim dolazi u dodir sa drugim hemijskim sastojkom u belom luku. Taj enzim preobraća ovaj hemijski sastojak u alicin. Alicin je materija koja daje belom luku onaj ljuti miris koji ostaje na prstima i u dahu. Isto tako, kad se zaseče crni luk, počinje da deluje enzim koji je skoro isti kao onaj koji stvara alicin u belom luku.
Ovaj enzim reaguje sa jednim hemijskim sastojkom u crnom luku i stvara drugi hemijski sastojak, koji se zove lakrimalni faktor. Ovaj hemijski sastojak dobio je ime po suznim žlezdama, koje se zovu lakrimalne žlezde. Sićušne kapi lakrimalnog faktora, nevidljive golom oku, lete do očiju osobe koja secka crni luk, zbog čega oči počinju da peckaju i suze.
Naučnici su razmišljali o tome zašto beli luk stvara alicin, a crni luk lakrimalni faktor. Pretpostavka je da je to jedna vrsta odbrambenog mehanizma. Alicin ubija ne samo bakterije, već i gljivice. Na taj način može da zaštiti glavicu belog luka od truljenja. A lakrimalni faktor već pri prvom, kobnom, ljutom zalogaju može da spreči radoznale životinje da pojedu mladi crni luk.
Zanimljivost: ako se crni luk stavi u frižider pre seckanja, hladnoća će umanjiti dejstvo lakrimalnog faktora.
